Aizanoi Antik Kenti Efsanesi - Büyük Gizemler
...15.000 kişilik tiyatro ve 13.500 kişilik stadyum da bu insan yoğunluğuna göre inşa edilmiştir. Dönemin bürokratlarının sosyal yaşama ve halkın bu sosyal yaşama katılmasına ne denli önem gösterdiği bu yapılardan anlaşılmaktadır. Oysa günümüzde Aizanoi Antik Kenti'nin...
Başlangıç: Aizanoi Antik Kenti
Anadoluda ayakta kalan tek Zeus Tapınağı'na sahip olan Aizanoi Antik Kenti; dünyanın ilk ticaret borsasına (macellum), sütunlu yola, stadyuma, antik tiyatroya, antik köprülere, Medusa akraterine ve mozaikli roma hamamına da ev sahipliği yapmaktadır. Kentin inşası M.Ö 200'lü yıllara kadar uzanmaktadır.
Roma döneminde bu bölgede 80.000 kişi yaşamıştır. 15.000 kişilik tiyatro ve 13.500 kişilik stadyum da bu insan yoğunluğuna göre inşa edilmiştir. Dönemin bürokratlarının sosyal yaşama ve halkın bu sosyal yaşama katılmasına ne denli önem gösterdiği bu yapılardan anlaşılmaktadır. Oysa günümüzde Aizanoi Antik Kenti'nin yer aldığı Kütahya'nın sosyal mekanları arasında ne 13.500 kişilik bir stadyum bulunmaktadır, ne de 15.000 kişilik tiyatro... Çavdarhisar ilçesinin nüfusu ise 6.300 kişiden ibarettir.
Bu bölgedeki kazılar, ilk olarak Avrupalı arkeologlarca başlatılmış. Günümüzde Pamukkale Üniversitesi'nde görevli Prof. Dr. Elif Özer önderliğinde bu kazı çalışmalarına devam edilmektedir.
Meter Steunene Tapınak Alanı
Meter Steunene kutsal alanı, dairesel biçimde konumlandırılmış çok büyük taşlardan oluşan bir alan. Üst bölümde, adağa karşılık verilen kurban yer alırken, dairesel alanın altında adağı adayan kişi yer alıyor. Böylece kurbanın kanı damla damla alt bölümdeki adakçıya gidiyor. Bir nevi kan banyosu yapmış oluyor.
Macellum - Borsa Yapısı - Ünzile Kaç Koyun Ediyor Sorusu Cevap Buluyor
İmparator Diocletian enflasyonla mücadele için M.S. 301 yılında fiyat listesi belirlemiş. Kurala göre bu fiyatlar tavan fiyatlarmış ve bu fiyatlar yazılı hale getirilmiş. Böylece İmparator Diocletian enflasyonun önüne geçmiş. Burada yer alan fiyatlardan bazıları oldukça enteresan. Örneğin kuvvetli bir köle iki eşek fiyatındayken iyi bir at üç köle fiyatında. Macellum yapısında sadece köle ticareti yapılmamış. Etin, et ürünlerinin, zeytinyağının, av hayvanlarının, unlu mamüllerin, sebze ve meyvelerin fiyatları da belirlenmiş.
Aizanoi Antik Kenti'nde Macellum yapısı, 1970 Gediz Depremi sayesinde gerçekleşiyor. Bölgedeki pek çok bina yıkılırken Macellum yapısının açığa çıkması; karanlıktaki tek ışık. 1970 Gediz Depremi ülkemiz için oldukça büyük bir yıkım. 7,2 büyüklüğünde olan deprem, Gediz'i adeta dümdüz etmiş ve şehrin taşınmasına neden olmuş. Bu nedenle bölgede "Eski Gediz" ve "Yeni Gediz" beldeleri var. Bu arada bu depremin şiddet olarak Türkiye'nin en büyük altıncı depremi olduğunu belirtelim. Depremin büyüklüğü ve şiddeti arasındaki farkı ilgili makalemde anlatmıştım. Ancak yine de kısaca özetleyeyim.
Örnek verecek olursak; futbol topuna tüm gücüyle vuran futbolcunun topa vuruşu depremin büyüklüğünü ifade eder. Top rakip takımdaki oyuncunun suratına çarptığında, oyuncunun suratındaki dağılma ise depremin şiddetidir. En iyi bu şekilde özetleyebilirim sanırım.
Aizanoi Antik Kenti'nde Macellum yapısı, 1970 Gediz Depremi sayesinde gerçekleşiyor. Bölgedeki pek çok bina yıkılırken Macellum yapısının açığa çıkması; karanlıktaki tek ışık. 1970 Gediz Depremi ülkemiz için oldukça büyük bir yıkım. 7,2 büyüklüğünde olan deprem, Gediz'i adeta dümdüz etmiş ve şehrin taşınmasına neden olmuş. Bu nedenle bölgede "Eski Gediz" ve "Yeni Gediz" beldeleri var. Bu arada bu depremin şiddet olarak Türkiye'nin en büyük altıncı depremi olduğunu belirtelim. Depremin büyüklüğü ve şiddeti arasındaki farkı ilgili makalemde anlatmıştım. Ancak yine de kısaca özetleyeyim.
Depremin Büyüklüğü ve Şiddeti Arasındaki Fark
Haberlerde duyduğunuz 7,2 veya 6,5 gibi Richter ölçeği sonuçları daima depremin büyüklüğünü ifade eder. Depremin şiddeti bambaşka bir konudur. Bu daha çok, depremin o bölgede yarattığı etkiyi ifade etmek için kullanılır. Depremin büyüklüğü kesin bir sonuç iken, şiddet kavramı kısmen görecelidir.
Zeus Tapınağı
Ve gelelim Aizanoi Antik Kenti'nin en önemli bölümüne. Zeus tapınağı, günümüze kadar sağlam gelen tek Zeus Tapınağı olmasından dolayı büyük önem taşıyor. İon sütun başlığına sahip sütunları ile Antik Yunan Mimarisinin benzersiz lezzetini sunan Aizanoi Antik Kenti kısa yanlarda 8, uzun yanlarda 15 ion sütunu olacak şekilde dizayn edilmiş. Altında eşi benzeri görülmeyen tonozlu bir yapı bulunan Zeus Tapınağı, Aizanoi Antik Kenti'nin de simgesi halindedir. Zeus Tapınağının bulunduğu alanda M.Ö 3.000 yılına dair kalıntılar bulunmuştur.
Tonoz Yapısı
Efsaneye göre Zeus'un annesi Rhea, Zeus'u bir mağarada doğurduğu için, burasının mağarayı anımsatacak şekilde inşa edilmiştir. Diğer bir efsaneye göreyse, bu tonozlu yapının, Zeus'un hediyelerini saklayacağı yer olarak inşa edildiği yönündedir. Yani aslında halk, Zeus'a vermek istediği hediyeleri buraya ulaştırıyormuş. Günümüzde müze olarak kullanılan tonozlu yapı, mistik havasıyla ziyaretçilerini kucaklamakta.
İon - Dor - Korint Düzenleri
M.Ö 6. yüzyılda ortaya çıkan Dor ve İon sütunları ile M.Ö 5. yüzyılda ortaya çıkan Korint sütunları Antik Yunan ve Roma mimarilerinin güzel örneklerindendir. Türkiye'deki örnekler genelde İon sütunu tipindedir. Aizanoi Antik Kenti de İon sütunlarına sahiptir. Bunları ayırt etmek ise çok kolay. Bir arkeologa sorarsanız muhtemelen size bu sütunlar arasındaki farkı sayfalarca anlatabilir. Ancak ben düz bir vatandaş olarak şunu söyleyebilirim;
En düz olanlar dor sütunu,
Yargıç saçı şeklinde süslü olanlar ion sütunu ve
Çiçekli böcekli en süslü olanları korint sütunu. Ben bu üçünü bu şekilde ayırıyorum.
Stadyum - Tiyatro
Bu yapının eşi benzeri dünya üzerinde bulunmamaktadır. Ortadaki mermer duvarın bir yanı stadyum iken bir yanı tiyatro şeklinde inşa edilmiştir. Bu iki yapı o zamanlar için aynı anda toplam 30.000 kişiye yakın seyirciyi misafir edebiliyordu. Bu yapı; stadyum ve tiyatro yapılarının, kompleks şeklinde inşa edildiği ilk yapıdır.Kütahya Aizanoi Antik Kentine Nasıl Gidilir?
Kütahya Merkez'e olan uzaklığı 59 km olan Aizanoi Antik Kenti, Kütahya'dan yola çıktığınızı düşünürsek; Afyon - Uşak yol ayrımından sonra sadece 49 km. Afyon - Uşak yol ayrımında Uşak tarafına yöneldikten sonra Çavdarhisar ilçe merkezine kadar ilerlemeniz gerekmekte. Ardından Cumhuriyet Cd.'ne dönüp, Aizanoi Antik Kenti'ne ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar:
Prof. Dr. Elif Özer, Aizanoi I
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kutahya/gezilecekyer/azano-antk-kent
Görüşmeye katılın