Yapılarda Oluşan Çatlaklarla İlgili Sık Sorulan Sorular
Kalp atışımızı deprem sandığımız bu günlerde, evimizde karşılaştığımız çatlaklar da kafamızda soru işareti oluşturur oldu. Bu yazımda; yapılarda oluşan çatlaklarla ilgili sık sorulan sorulara değineceğim. Ayrıca okurlarımdan gelen fotoğraflarla çatlak tiplerini izah edeceğim...
2023 yılının 6 Şubat tarihinde art arda yaşadığımız depremlerin ardından ülkece binalarımıza daha bir dikkatle bakar olduk. Kalp atışımızı deprem sandığımız bu günlerde, evimizde karşılaştığımız çatlaklar da kafamızda soru işareti oluşturur oldu. Bu yazımda; yapılarda oluşan çatlaklarla ilgili sık sorulan sorulara değineceğim. Ayrıca okurlarımdan gelen fotoğraflarla çatlak tiplerini izah edeceğim.
Ancak bu yazı, depremden sonra yapılan hasar tespitlerinden ziyade, depremsiz durumda oluşan çatlakları ele alan bir yazı. Bu nedenle benim bu yazıda "incelenmesi gerekir" dediğim bazı durumlar, depremli durumda "hasarsız, önemsiz" olarak nitelendirilir ki bu doğaldır.
Son güncelleme tarihi 11 Mayıs 2023
Veya binanızı doğrudan test ettirmek için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu konuda yetki verilmiş firmalarla direkt olarak iletişime geçebilirsiniz. Bu linkte bulunduğunuz şehri seçerek, şehrinizdeki yetkili firmaları görebilirsiniz: Yetkili firmalar
Yapılarda Oluşan Çatlaklarla İlgili Sık Sorulan Sorular
- Sıva çatlağı neden oluşur?
- Evdeki duvar çatlağı neden oluşur?
- Duvar çatlakları nasıl kapatılır?
- İç cephe duvar çatlak tamiri nasıl yapılır?
- Dış duvar çatlakları nasıl kapatılır?
- Derin duvar çatlakları nasıl tamir edilir?
- Hangi duvar çatlakları tehlikeli?
- Yeni binada neden çatlak olur?
Sıva çatlağı neden oluşur?
Sıva çatlağını iki ayrı başlıkta ele alabiliriz. Bunlardan ilki alçı sıva çatlağı iken, ikincisi çimentolu kaba sıva çatlağıdır. Alçı sıva, oldukça gevrek bir malzemedir. Yani en ufak bir gerilmede çatlaması olasıdır. Deşarj alanı dediğimiz kapı ve pencere kenarları, kolon ile duvarın birleşim noktaları, tesisat borularının yüzeye yakın olduğu yerler alçı sıva çatlaklarını görebileceğiniz yerlerdendir.
Kaba sıva çatlağını anlamak için ise öncelikle betonu anlamak gerekir. Çünkü çimentolu kaba sıva, betonun bir türevidir. Bütün çimentolu imalatlar gibi, kür yapılmasına ihtiyacı vardır. Bu kür nasıl yapılır diye soracak olursak; en basit yöntemi sıvanın sulanmasıdır diyebiliriz. Yani çimentolu kaba sıva yapılmadan önce kaba sıva yapılacak yüzey nemlendirilirse ve çimentolu kaba sıva imalatı prizini aldıktan sonra (sertleştikten sonra) sulanırsa tıpkı beton gibi mukavemet kazanacak ve daha sağlam bir hale gelecektir.
İpucu: Çimentolu kaba sıva imalatının olduğu imalatlarda daha az çatlak görülür. Tuğla üzerine doğrudan alçı sıva yapılan yerlerde ise çatlaklar daha fazladır.
Çimentolu kaba sıvada veya alçı sıvada görülen sıva çatlakları; harcın düzgün hazırlanmaması, kürün eksik yapılması, düz yüzeyli betonarme kalıbı ile sıva arasına aderans artırıcı malzeme uygulanmamış olması, işçilik hatası, soğuk havalarda imalatın korunamaması gibi nedenlerle oluşabilir. Sıva çatlağı tamiri ile ilgili detaylı bilgi için bu yazıyı mutlaka okumalısınız: Sıva çatlağı tamiri
Evdeki duvar çatlağı neden oluşur?
Evdeki duvar çatlakları pek çok nedenden ötürü oluşabilir. Bu konuda en sık karşılaştığım sebepler; binanın deprem gibi etkilerle hareket etmesi, temelde oturma ve uygulama hataları oluyor. Örneğin depremi ele alırsak; birçok binada kolon kiriş gibi taşıyıcı elemanlarda çatlak gözlenmezken daha zayıf elemanlar olan tuğla duvarlar çatlıyor. Aslında bu durum beklenen bir durum.
Yığma yapı için:
Temelde oturma konusuna gelirsek. İşte bu konu biraz sıkıntılı bir konu. Yönetmeliklerimiz temellerin düzenli bir şekilde bir miktar oturmasına müsade ediyor. Ancak temeldeki farklı oturmalar, yani temelin bir bölgesinde 10 birim, başka bir bölgesinde 1 birim gerçekleşen oturma yönetmeliğin istediği bir durum değil. Haliyle böylesine dengesiz bir oturma oluştuğunda, binada çatlakların görülmesi çok normal. Bu farklı oturma ileri boyutlarda olursa; kolon ve kirişlerin hasar almaması da mümkün değil.
Temel ve zemin ilişkisi konusu başlı başına bir ansiklopedi konusu bana kalırsa. Evde çatlak görmenizden çok çok daha önce, yani daha evi satın alırken dikkate almanız gereken bir konu bu. Bu konuyla ilgili ve diğer daire satın alma önerilerimle ilgili detaylı bilgi için bu yazımı da mutlaka okumalısınız: Ev satın alacağım, nelere dikkat etmeliyim?
Uygulama hatası konusuna gelirsek; imalatta kama ve köpük kullanılmaması, köşe dönüşlerinde ve duvar birleşimlerinde tuğlaların kilitlenmemiş olması, tuğla duvarın şakülündeki hatalar ve diğer işçilik hataları evdeki duvar çatlaklarının diğer sebeplerinden olabilir.
Derin duvar çatlakları nasıl kapatılır?
Duvar çatlakları; taşıyıcı eleman çatlakları kadar tehlikeli bir durum arz etmeseler de aniden göçme riskinden ötürü mutlaka onarılmalıdırlar. Ancak derin duvar çatlaklarını onarmak, öyle çok kolay bir iş değildir. Sıva veya boya çatlağı gibi hemen onarılmazlar.
Derin duvar çatlaklarını onarmak için köpük kullanılır. Köpük ile bir miktar çatlağın içi doldurulur. Köpük sertleştikten sonra da büyük boşluklar sıvanır ve kapatılır.
Ancak; ben böyle durumlarda daima o duvarın yıkılıp yeniden inşa edilmesini öneriyorum.
Hangi duvar çatlakları tehlikeli?
Sıva çatlağı tehlikeli mi?
Evinizde bir çatlak görünüz diyelim. Çatlağı gördüğünüzde hangi duvar çatlaklarının tehlikeli olup olmadığını düşünmeniz çok doğal. Ancak bundan daha önce çatlağın türünü tespit etmeniz gerekmekte: Bu çatlak sıva çatlağı mı, yoksa duvar çatlağı mı?
Bunu anlamanın en iyi yolu sıvayı kazımaktır. Sıvayı kazıdığınızda çatlak devam ediyorsa, sıvanın altındaki yapıda da çatlak vardır. Örneğin kolonun sıvasını kazıdınız diyelim. Betonarme yüzeye ulaştığınızda da çatlak görüyorsanız bu kolon çatlağıdır. Veya tuğla duvara ulaştınız ve hala çatlak görüyorsanız bu tuğla çatlağıdır.
Ama sıvayı kazıdınız ve bir baktınız ki çatlak devam etmiyor. Öyleyse bu sadece sıva çatlağıdır. Sıva çatlaklarında dikkat etmeniz gereken unsur sıva çatlağının genişliğidir. Eğer çatlak genişliği 1,5 mm'yi geçiyorsa tehlike işareti olabilir.
Duvar çatlağı tehlikeli mi?
Diyelim ki sıvayı kazıdınız ve çatlak duvarda da devam ediyor. Böyle bir durumda çatlağın yönü önem arz eder. Eğer çatlak dikey bir çatlaksa ve tek bir adetse büyük bir olasılıkla tehlike arz etmez.
Ancak eğer çatlaklar yatay doğrultudaysa veya çapraz doğrultudaysa bu çatlaklar tehlike işareti olabilir. Çoğunlukla zemininde farklı oturmalar görülen binalarda bu çatlaklarla karşılaşsam da; bu çatlakların da pek çok farklı sebebi olabilir.
Aşağıdaki fotoğraf için şunu söylemek mümkün. Özellikle yığma yapılarda kritik bir durum oluşturabilir. Bunun dışında alçı sıvalarda da hiç önemli olmamasına rağmen bu tarz görüntüler oluşabilir. Yani mutlak suretle bir inşaat mühendisi tarafından yerinde incelenmesi gerekir.
Kolon ve kirişlerdeki çatlaklar tehlikeli mi?
Çoğunlukla taşıyıcı elemanlardaki (kolon, kiriş, döşeme) çatlaklar tehlike arz eder. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi almak için bu yazımı da incelemelisiniz: Taşıyıcı sistem çatlakları
Tehlikeli çatlaklar varsa ne yapmalıyım?
Diyelim ki taşıyıcı elemanlarda tehlikeli çatlaklarla karşılaştınız. Ya da duvarlarınızda yatay veya çapraz çatlaklar var. Ya da herhangi bir yerde 1.5 mm kalınlığını aşan çatlaklar var. Böyle bir durumda yapmanız gereken ilk şey; bağlı bulunduğunuz belediyeye veya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne, yerinde inceleme yapılması için talepte bulunmak olacaktır. Yerinde inceleme yapıldıktan sonra yetkili kurumların yönlendirmesine göre binanızı test ettirebilirsiniz.
Korozyona bağlı kolon çatlağı, çok tehlikeli. |
Veya binanızı doğrudan test ettirmek için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bu konuda yetki verilmiş firmalarla direkt olarak iletişime geçebilirsiniz. Bu linkte bulunduğunuz şehri seçerek, şehrinizdeki yetkili firmaları görebilirsiniz: Yetkili firmalar
Yeni binada neden çatlak olur?
Yeni binaların daima daha güvenli olduğunu düşünürüz. Bu düşünce doğrudur da genellikle. Ancak kimi zaman beklenmeyen durumlar oluşurken kimi zaman da beklenen durumlar yeni binada birtakım çatlakların oluşmasına neden olur. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi almak için bu yazıyı okumalısınız: Yeni binada neden çatlak olur?
Hala kafanızda soru işaretleri mi var? Bana danışın.
Eğer kafanızda hala soru işaretleri varsa iletişim bölümünden bana ulaşabilirsiniz. Lütfen mailinizde şu bilgileri de gönderin;
- Yapı hangi şehirde?
- Yapı kaç yıllık?
- Yapı kaç katlı?
- Yapının temel tipi nedir? (Radye temel, sürekli temel vb.)
- Yapıda bodrum katı var mı?
- Yapıdaki çatlaklar kaçıncı katlarda görülüyor?
- Yapıda çatlaklar ne zaman oluşmaya başladı?
- Çatlaklar git gide büyüyor mu?
- Çatlaklar depremlerden sonra mı oluştu?
- Geniş açılı fotoğraflar, yapının bütününü anlamamı sağlayacak fotoğraflar
35 yorum
Zemin tipine bağlı olarak oturmalar devam edebilir. Kil zeminlerde oturmalar yıllar boyunca devam ederken çakıllı zeminlerde bu süre çok daha kısadır. Şehrinizde bulunan bir inşaat mühendisinden danışmanlık almanızı tavsiye ediyorum. Durumu yerinde inceleyip sizi yönlendirecektir.