Radye Temel Nasıl Yapılır? - İnşaat Temeli

Radye Temel

Radye temel; avantajları ve dezavantajları ile günümüzde en yaygın kullanılan inşaat temeli tipidir. Üst yapıdan gelen yükleri zemine düzgün bir şekilde aktaran radye temeller depreme dayanıklı bir davranış gösterir. (Bkz. Radye Temelin Dezavantajları ) 

Radye Temel Nasıl Yapılır?

Peki gelelim başlıkta da yazdığımız soruya; uygulama kolaylığı nedeniyle çok fazla tercih edilen inşaat temeli olan radye temel nasıl yapılır?

Yüzeysel yalıtım işlemleri tamamlandıktan sonra ve son koruma betonu atıldıktan sonra haritacı tarafından binanın köşe kazıkları sahada şantiye şefine teslim edilir. Yani inşaatın şantiye şefine; "binanın köşeleri bunlar olacak" diyerek işaretleme yapılır.

Ancak yaygın uygulamada radye temelin köşeleri verilmez. Sadece binanın zemin katındaki köşeler verilir. Bu köşeler verildikten sonra ampatmanlar var ise şantiye şefi bu apartmanları da tespit etmek suretiyle radye temelin köşelerini tespit eder.

Kalıplar Kurulur

Ardından da bu köşelere göre radye temelin kalıbı, radye temelin kalınlığı ve projesi dikkate alınarak kalıpçı ekibi tarafından kurulur. (Bkz: Kalıp nasıl kurulur?) Daha sonra ise tasarımda kullanılan akslar tek tek ölçülerek işaretlenir ve bu akslara göre bir sonraki aşama olan demir donatı yerleştirilmesi işlemi yapılır. 

Unutmayın, bu aksları düzgün yerleştiremezseniz binadaki kolonların yerlerini ve perdelerin yerlerini ve varsa asansörün yerini projedeki gibi sahaya yerleştiremezsiniz. Bu da hem yapı denetim kontrollerinde hem de velev ki yapı denetim firmasının gözünden kaçtı diyelim, iskan alma sürecinizde başınızı ağrıtır. Bu nedenle aksları verirken mutlaka yanınızda inşaat mühendisi veya mimar şantiye şefinizin olmasına gayret gösterin.

Verilen akslar kalıp üzerinde işaretlenir ve daha sonra tolere edilerek kalıplar söküldüğünde de kaybolmaması sağlanır.

Radye Temelden Tesisat Boruları Geçirilir mi?

Radye temelini demiri döşendikten sonra kolonların ve betonarme perdelerin filizleri bağlanır. Ardından temel topraklaması ve gerekliyse diğer tesisat işlemleri beton aşamasından önce tamamlanır.

Unutmamak gerekir ki radye temel gibi elemanlarda elemanın kesitini etkileyecek bir boşluk veya zede oluşturmamak gerekir. Bu nedenle eğer radye temelden tesisat geçirmeniz gerektiğine kanaat getirdiyseniz öncelikle proje müellifi ile görüşmelisiniz. 

Nivo ile Kot Dağıtımı

Radye temeldeki bütün işlemler bittikten sonra kotlama işlemi yapmalısınız. Yani radye temelin üst yüzeyinin tüm alanda aynı seviyede olması için nivo ile kot vererek bütün yüzeyde üst seviyeyi belirlemelisiniz. 

Ben bu aşamada genellikle kırmızı bir bant kullanıyorum ve bu bant beton dökümü esnasında da ustalar tarafından rahatlıkla fark edilebildiği için üst yüzeyin düzgün bir şekilde oluşturulmasına katkı sağlıyor. 

Yapı Denetim

Kotlama işlemi bittikten sonra yapı denetim görevlileri sahaya davet edilir ve hem demir donatıyı hem de diğer uygulamaları kontrol etmeleri istenir. Kontroller başarıyla tamamlandıysa veya belirtilen eksiklikler başarıyla giderildiyse artık beton dökme aşamasına geçilebilir.

Projesindeki beton sınıfına sahip beton, beton firmasına sipariş verilir. Betonun slump değeri gibi özellikler hava sıcaklığına, santralin sahaya olan uzaklığına, sahaya ulaşım zorluklarına ve trafik gibi koşullara göre santrale bildirilir ve beton sahaya gelir.

Beton sahaya geldiğinde şantiye şefi ve yapı denetim görevlileri eşliğinde laboratuvar firması tarafından betondan numune alınır.

Beton, belirlenen kot seviyesine kadar vibratör ve beton dökümü kurallarına uyarak doldurulur. Ardından da tesviye edilir.

Böylelikle radye temel nasıl yapılır sorusunun yanıtını bulmuş oluyoruz. Radye temel, yazının başında da belirttiğim gibi günümüzde en yaygın temel tipi. Ve işçilik açısından da diğer temel tiplerine göre oldukça kolay bir işçiliği var.

Eski Bir Binaya Radye Temel İlave Etmek Mümkün mü?

Gelelim çok sorulan bir soruya. Eski bir binada, radye temeli sonradan yapmak mümkün mü? Cevaplayalım, teorik olarak evet. Ancak bunun çok çok özel yapılarda tercih edildiğini ve uygulamasının çok zor olduğunu söylemeliyim.

Benim bizzat karşılaştığım bir olayda; eser niteliğindeki bir caminin temeli tekil temek iken, hazırlanan güçlendirme projesi ile radyal sistem temele çevrilmesi hedeflenmişti. Yani teorik olarak mümkün ancak hem yapı özelliği bakımından hem zemin özelliği bakımından uygun koşulların oluşması gerekiyor.